Mountaineer Entomologist: RahimAbad
Garden and Mansion, Historic Garden of Akbarieh and Historic Castle of Birjand
پس از شرح برنامه‌های
پنجم، بیست ویکم و قلۀ تفتان، اکنون گزارش پیمایش
مسیر پیادۀ بیرجند- روستای گُل را ارائه خواهیم نمود.
عصر بود که به بیرجند رسیدیم. بیدرنگ
ناهار خورده و به دعوت مرتضی برای بازدید از جاذبه‌های تاریخی شهر آماده شدیم.
باغ و عمارت رحیم‌آباد از بناهای روزگار
قاجار است که در زمان پهلوی مورد استفادۀ خاندان علم- نخست‌وزیر پرآوازۀ محمدرضا
شاه- قرار داشت.
چشم‌های هر بیننده‌ای با دیدن درختان
سرسبز، سربلند، بلند قامت، زیبا و منظم باغ درخشیده و زبانش به ستایش واداشته می‌شود.
چشم‌انداز باغ از ایوان کاخ تماشایی‌تر
است.
عمارت اصلی رحیم‌آباد در دو طبقه ساخته
شده است. در بخش همکف، برخی صنایع دستی مانند حصیربافی برای نمایش و فروش گذاشته
شده‌اند.
و پیرامونش راهرویی زیباست که اتاق یا
کارگاه‌های مجاور کنونی را به یکدیگر وصل می‌کند.
ما با پلکانی گل‌آرایی شده به طبقۀ دوم رسیدیم.
این طبقه به دو بخش تاریخی- هنری و اداری
تقسیم گشته است. دیوارهای آینه و گچکاری شده، برخی آثار هنری و در و پنجره‌های
چوبی به عنوان جاذبه‌های دیدنی قسمت نخست مطرح هستند.
ظاهراً در گذشته، بخش دیگری از رحیم‌آباد
به استقرار نیروهای خدمات و حفاظت تعلق داشته است و اکنون به عنوان قهوه‌خانۀ سنتی
و جلوه‌گر گوشه‌ای از زندگی بیرجندی‌های قدیم استفاده می‌گردد.
شامگاه بود که از رحیم‌آباد بیرون آمده و
به سوی باغ تاریخی اکبریه روان شدیم.
با توجه به زمان اندکی که در اختیار
داشتیم، در باغ اکبریه تنها توانستیم به بازدید از برخی موزه‌های آن بپردازیم.
آثار موجود در موزۀ باستان‌شناسی بیرجند
ارزش والایی داشته و دربرگیرندۀ اشیایی متعلق به هزارۀ سوم پیش از زایش مسیح تا
روزگار کنونی هست. البته به نظر می‌رسد که برای پاسداشت و نگهداری از این یادگاران
کهن بایستی بیشتر بکوشیم! اکنون، برخی از آنها را با یکدیگر ببینیم.
بشقاب‌های سفالی متعلق به دورۀ تیموری که
در روستای آسو از توابع بیرجند یافت شده‌اند. این ظروف در زندگی روزمره کاربرد
داشته‌اند.
بشقابی تزئینی متعلق به سال 925 هجری
قمری و روستای آسو که سروده‌ای از امیرخسرو دهلوی- سرایندۀ پارسی‌گوی هندوستان- بر
رویش نوشته‌اند:
«رسته بودم من چندگه از زاری دل از نمکدان تو شد تازه جگرخواری دل»
بد نیست بدانیم قبرستان تاریخی آسو- که
به شمارۀ 4796 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده- در غرب بافت قدیمی روستای آسو از
توابع بخش مرکزی شهرستان بیرجند واقع است. به دلیل ساخت جادۀ آسفالته، در سال 1372
خورشیدی بخشی از ضلع جنوبی این قبرستان تخریب و تسطیح گردیده و در نتیجۀ تخریب،
گورهایی نمایان گشت که در نوع خود جالب توجه بودند. پس از انجام پژوهش‌های علمی،
گونۀ ویژه‌ای از خاکسپاری در این گورستان دورۀ اسلامی کشف گردید که در داخل گورها
و زیر سر اجساد، کاسه‌ها و ظروف سفالی از نوع آبی و سپید تیموری و صفوی و سفال‌های
نوع تیموری نهاده شده بود.
یک ظرف سفالی پیش از تاریخ و کوزۀ سفالی
متعلق به دوران اسلامی که در زندگی روزمره کاربرد داشته‌اند.
ظروف سفالی دوران اسلامی که دو تای آنها
در شهرستان نهبندان پیدا شده است. کوزه هم متعلق به منطقۀ قائن می‌باشد.
کاسه و پیالۀ سفالی دوران اسلامی که در
روستای چهارفرسخ از توابع شهرستان نهبندان یافت شده‌اند.
آرایه‌های مفرغی لباس متعلق به اواخر
هزارۀ دوم پیش از زایش مسیح که در سَلم‌آباد خوسْف یافت شده‌اند.
سنجاق سر، میل سرمه و آینه‌های مفرغی متعلق
به زمان و مکانی که در بالا نام بردیم.
گونه‌ای بخاری دیواری که در میان دیوارۀ
بنا قرار گرفته و دو سوی آن توانایی گرمابخشی همزمان به دو بخش یا اتاق مختلف را
داشته است، یکی دیگر از جاذبه‌های باغ اکبریه و موزه‌اش می‌باشد.
قسمتی از این بخاری که در راهرو واقع شده
مجهز به به دو دریچه- یکی برای ورود چوب یا ذغال سنگ و دیگری برای تخلیۀ خاکستر- و
نیز یک دسته برای تنظیم دریچۀ هواکش در بخش بالایی می‌باشد و بخش اصلی آن که در
اتاق مرکزی ساختمان یا اتاق کلاه‌فرنگی قرار می‌گرفته است، بدون درب و دریچه بوده
تا از ورود دوده و خاکستر به فضای اتاق جلوگیری شود. همچنین، فرد مسئول رسیدگی به
بخاری نیز به درون این اتاق راهی نداشته است!
چند نوع تفنگ و تپانچۀ جنگی
دوربین‌های تک و دوچشمی
قفل و کلیدهای ریز و درشت
انواع چراغ‌های دو فتیله‌ای
یا گردسوز
و حباب لامپ دیگر دیدنی‌های موزۀ باستان‌شناسی
و متعلقات باغ اکبریه هستند.
موزۀ مردم‌شناسی (Anthropology Museum) هم یکی از بخش‌های مجموعۀ فرهنگی- تاریخی اکبریه است که به
بازدید از آن پرداختیم. کارگاه، دکان یا پیشه‌های نمادین عطاری
سفالگری
قالیبافی
پنبه‌ریسی
نخریسی
کفشگری
نانوایی
چونه‌گیری
دستاس یا آسیاب دستی و آرد کردن غلات
پزشکی
و پیرایشگری به عنوان بخشی از جاذبه‌های
این موزه مطرح هستند.
قلعۀ تاریخی بیرجند (Historic Castle of Birjand) واپسین مقصد گردشگری ما در این شهر بود؛ جایی در میانۀ بافت شهری
و مملو از گردشگران و شهروندان عادی.
برج
و دیوارهای بلند
پلکان باریک
و درب چوبی قلعه دیدنی‌های این بنای
تاریخی به شمار می‌آیند.
من هم شیفتۀ مارمولکی بودم که اینجا را
به عنوان زیستگاه خویش برگزیده بود!
سپس راهی منزل شدیم تا به استراحت
پرداخته و خود را برای برنامۀ فردا- سفر پیاده از بیرجند تا گل- آماده نماییم.
بخش سوم: پیمایش مسیر بیرجند- روستای گُل
آگاهی بیشتر دربارۀ عکس‌ها
بخش سوم: پیمایش مسیر بیرجند- روستای گُل
آگاهی بیشتر دربارۀ عکس‌ها
با نگاهی به نام یا نشانی اینترنتی تصاویر
می‌توان به تاریخ (سال، ماه و روز میلادی) و زمان (ساعت، دقیقه و ثانیه به وقت
تهران) دقیق هر عکس و در نتیجه زمان‌بندی این برنامه پی برد.
